Fleiri fréttir

Jón G. Guðjónsson | fimmtudagurinn 1. apríl 2010 Prenta

Skírdagur.

Jesús þvær fætur Péturs.Mynd eftir málarann Ford Maddox Brown.(1821-1893).
Jesús þvær fætur Péturs.Mynd eftir málarann Ford Maddox Brown.(1821-1893).
Fimmtudagur fyrir páska nefnist skírdagur. Orðið 'skír' merkir 'hreinn, óblandaður; skær, bjartur; saklaus' og vísar nafnið þannig til þess að Jesús þvoði fætur lærisveina sinna. Sögnin skíra merkir að hreinsa og hin upphaflega merking þess að barn sé skírt er þess vegna hreinsun.

Í Sögu daganna eftir Árna Björnsson segir meðal annars þetta um daginn:
Þá er minnst heilagrar kvöldmáltíðar og þess að Kristur þvoði fætur lærisveina sinna. Þennan dag var altari þvegið og olía vígð í katólskum sið, og varð hann fljótt aflausnardagur syndara. Að slíkri hreinsun lýtur skírdagsheitið, sem til er í elstu norrænum textum og á sér hliðstæðu í gamalli ensku. (646)
Fyrr á öldum þvoðu sumir kristnir þjóðhöfðingar, eins og til dæmis Elísabet 1. Englandsdrottning og keisarar Austurríkis, fætur þjóna sinna á skírdag. Eitt heiti dagsins á latínu er dies pedilavii sem merkir 'fótþvottadagur'. Nafnið skírdagur kemur fyrir í handriti frá 1200. Annað heiti á deginum frá miðöldum er skíriþórsdagur en það er miklu sjaldgæfara. Líklegt er að það sé upprunnið á þeim tíma er fimmtudagurinn hét þórsdagur og sé þannig hliðstætt orðinu 'skærtorsdag' í dönsku og norsku og 'skärtorsdag' í sænsku.
Frá 18. og 19. öld eru til heimildir um sérstakan grjónagraut þennan dag, svonefndan skírdagsgraut. Samkvæmt einni heimild þótti grauturinn auka nokkuð vindgang. Þjóðháttafræðingurinn Jónas frá Hrafnagili, sem var uppi á 19. öld, segir þetta um grautinn:
Á skírdag var vant að skammta rauðseyddan, hnausþykkan mjólkurgraut að morgninum áður en menn fóru af stað til kirkjunnar. Þessi siður hélzt fram yfir miðja 19. öld, að minnsta kosti víða; hefir ein gömul kona sagt mér að ekki hafi alténd þótt þefgott í kirkjunni þann dag, - grauturinn þótti auka vind.

Athugasemdir

Atburðir

« 2024 »
« Desember »
S M Þ M F F L
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30 31        

Úr myndasafni

  • Bær í Trékyllisvík-19-08-2004.
  • Helga veislustjóri og barnabarn Maddýar tekur lagið við undirleik Hilmars.
  • Veiga í Íngólfsfirði talar við ferðahópinn.
  • Flatur ísjaki frekar lár sést frá Litlu-Ávík, er um það bil 5 til 6 Km austur af Sæluskeri Og um 20 Km frá landi. 13-06-2018.
  • Allir í kaffi í Bæ hjá Guðbjörgu systur Munda.
Vefumsjón